صفحه 37

1. آب‏

مسئله 145- ظرف نجس را با آب قليل بايد سه مرتبه شست و در كر و جارى يك مرتبه كافى است، ولى ظرفى را كه سگ ليسيده يا از آن ظرف آب يا چيز روان ديگر خورده يا آب دهانش در آن ريخته، بايد اوّل با خاكِ پاك، خاك‌ مال كرد و بعد يك مرتبه با آب كر يا جارى و يا دو مرتبه با آب قليل شست.

مسئله 146- اگر دهانۀ ظرفى را كه سگ دهن زده تنگ باشد و نشود آن را خاك مال كرد، بايد كهنه‌‌ای به چوبى بپيچند و با آن، خاك را به آن ظرف بمالند.

مسئله 147- ظرفى را كه خوك بليسد يا از آن چيز روانى بخورد، با آب قليل بايد هفت مرتبه شست، ولى در كر و جارى يك مرتبه كافى است و لازم نيست آن را خاك مال كنند.

مسئله 148- ظرفى را كه به شراب نجس شده، با آب قليل بايد سه مرتبه شست، ولى بهتر است هفت مرتبه شسته شود.

مسئله 149- كوزه‏اى كه از گِل نجس ساخته شده و يا آب نجس در آن فرو رفته، اگر در آب كر يا جارى بگذارند، به هر جاى آنكه آب برسد پاك مى‏شود و اگر بخواهند باطن آن هم پاك شود بايد بقدرى در آب كر يا جارى بماند كه آب به تمام آن فرو رود و فرو رفتن رطوبت كافى نيست.

مسئله 150- ظرف نجس را با آب قليل دو جور مى‏شود آب كشيد: يكى آنكه سه مرتبه پر كنند و خالى كنند، ديگر آنكه سه دفعه قدرى آب در آن بريزند و در هر دفعه آب را طورى در آن بگردانند كه به جاهاى نجس آن برسد و بيرون بريزند.

مسئله 151- اگر ساختمانى را با مصالح نجس بسازند يا اطاقى را با رنگ نجس رنگ كنند و بعد آب بكشند، ظاهرش پاك مى‏شود و همچنين اگر فلز نجسى را آب كنند و با آن چيزى بسازند بعد آن را آب بكشند، ظاهرش پاك مى‏شود.

صفحه 38

مسئله 152- اگر چيز نجس را بعد از برطرف‌كردن عين نجاست يك مرتبه در آب كر يا جارى فرو برند كه آب به تمام جاهاى نجس آن برسد پاك مى‏شود و در فرش و لباس و مانند اينها فشار لازم نيست.

مسئله 153- اگر چيزى به غير بول نجس شود، چنانچه بعد از برطرف‌كردن نجاست، يك مرتبه آب قليل روى آن بريزند پاك مى‏گردد. و نيز اگر در دفعه اوّلى كه آب روى آن مى‏ريزند نجاست آن برطرف شود و بعد از برطرف شدن نجاست هم آب روى آن بيايد پاك مى‏شود و اگر به بول نجس شده باشد دو مرتبه آب قليل روى آن بريزند پاك مى‏شود، ولى در هر صورت لباس و مانند آن را بايد بعد از شستن اوّل فشار دهند تا غسالۀ آن بيرون آيد.

مسئله 154- اگر ظاهر گندم و برنج و صابون و مانند اينها نجس شود، با فرو بردن در كُر و جارى پاك مى‏گردد و نيز اگر باطن آنها نجس شود، با نفوذ آب به باطن آنها پاك مى‏گردد.

مسئله 155- اگر انسان شك كند كه آب نجس به باطن چيزى رسيده يا نه، باطن آن پاك است.

مسئله 156- اگر ظاهر برنج و گوشت يا چيزى مانند اينها به غير بول نجس شده باشد، چنانچه آن را در ظرفى بگذارند و بعد از زوال عين نجس يك مرتبه آب قليل روى آن بريزند و خالى كنند، پاك مى‏شود و ظرف آن هم پاك مى‏گردد. و اگر به بول نجس شده بعد از زوال عين نجاست، دو مرتبه آب قليل روى آن بريزند و خالى كنند، پاك مى‏شود و ظرف آن هم پاك مى‏گردد، ولى اگر بخواهند لباس يا چيزى را كه فشار لازم دارد در ظرفى بگذارند و آب بكشند، بايد در هر مرتبه كه آب روى آن مى‏ريزند، آن را فشار دهند و ظرف را كج كنند تا غساله‏اى كه در آن جمع شده بيرون بريزد.

مسئله 157- لباسى كه رنگ پس مى‏دهد، چنانچه نجس شود، اگر در آب كُر يا جارى فرو برند پاك مى‏شود، گرچه موقع فشاردادن، آب مضاف از آن بيرون آيد.

مسئله 158- اگر بعد از آب كشيدن لباس و مانند آن، ذرّات گل يا صابون و مانند آنها در آن ديده شود، پاك است.

مسئله 159- هر چيز نجس تا عين نجاست را از آن بر طرف نكنند پاك نمى‏شود، ولى اگر بو يا رنگ نجاست در آن مانده باشد اشكال ندارد، پس اگر خون را از لباس بر طرف كنند و لباس را آب بكشند و رنگ خون در آن بماند، پاك مى‏باشد.

مسئله 160- غذاى نجسى كه لاى دندان‌ها مانده، اگر آب در دهان بگردانند و به تمام غذاى نجس برسد، پاك مى‏شود.

صفحه 39

مسئله 161- اگر موى سر و صورت را كه زياد است با آب قليل آب بكشند، لازم نيست فشار دهند تا غسالۀ آن جدا شود.

مسئله 162- گوشت و دنبه‏اى كه نجس شده، ‏مثل چيزهاى ديگر آب كشيده مى‏شود.

مسئله 163- اگر ظرف يا بدن نجس باشد و بعد به طورى چرب شود كه جلوگيرى از رسيدن آب به آنها كند، چنانچه بخواهند ظرف و بدن را آب بكشند، بايد چربى را بر طرف كنند تا آب به آنها برسد، ولى اگر چربى به اندازه‏اى باشد كه از رسيدن آب به آنها جلوگيرى نكند، مانعى ندارد.

مسئله 164- اگر چيزى را آب بكشند و يقين كنند پاك شده و بعد شك كنند كه آن را درست آب كشيده‏اند يا نه، پاك است.

مسئله 165- زمينى كه آب روى آن جارى نمى‏شود، اگر به غير بول نجس شود بعد از برطرف كردن عين نجاست با آب قليل پاك مى‏شود، امّا اگر نجاست بول بوده آبى كه مرتبۀ اوّل روى آن مى‏ريزند نجس است كه اگر به وسيلۀ چيزى مانند پارچه گرفته شود و يك بار ديگر آب روى آن بريزند پاك مى‏شود، ولى زمينى كه روى آن شن يا ريگ باشد- چون آبى كه روى آن مى‏ريزند از آن جدا شده و در شن و ريگ فرو مى‏رود- با آب قليل پاك مى‏شود، امّا زير ريگ‌ها نجس مى‏ماند.

مسئله 166- اگر ظاهر سنگ نمك و قند و مانند آن نجس شود قابل تطهير است، ولى اگر نجاست در آنها نفوذ كرده باشد قابل تطهير نيست.

مسئله 167- اگر با شكر آب شدۀ نجس، قند بسازند و يا با خمير نجس نان بپزند و هر چيزى كه مانند اينهاست قابل تطهير نيست.

2. زمين‏

مسئله 168- زمين با چند شرط كف پا و ته كفش را پاك مى‏كند:

اوّل: خشك باشد.

دوّم: اگر عين نجس مثل خون و بول، يا متنجّس مثل گلى كه نجس شده، در كف پا و ته‏ كفش باشد، به‏واسطۀ راه رفتن يا ماليدن پا به زمين برطرف شود.

سوّم: زمين از خاك يا سنگ يا آجر و مانند اينها فرش شده باشد و با راه رفتن روى فرش و حصير و سبزه، كف پا و ته كفش نجس پاك نمى‏شود، و فرقى نيست در اينكه ته پا يا كفش به‌واسطۀ راه رفتن نجس شده باشد يا غير آن.

صفحه 40

مسئله 169- كف پا و ته كفش نجس با راه رفتن روى آسفالت و روى زمينى كه با موزائيك فرش شده، پاك مى‏شود.

مسئله 170- براى پاك‌شدن كف پا و ته كفش بهتر است پانزده قدم يا بيشتر راه بروند، گرچه به كمتر از پانزده قدم يا ماليدن پا به زمين، نجاست برطرف شود.

مسئله 171- لازم نيست كف پا و تهِ كفشِ نجس، تر باشد، بلكه اگر خشك هم باشد با راه رفتن پاك مى‏شود.

مسئله 172- بعد از آنكه كف پا يا ته كفش نجس به‌واسطۀ راه رفتن پاك شد، مقدارى از اطراف آن هم كه معمولاً به گل آلوده مى‏شود اگر زمين يا خاك به آن برسد پاك مى‏گردد.

مسئله 173- كسى كه با دست و زانو راه مى‏رود، اگر كف دست و زانوى او نجس شود، به‌واسطۀ راه رفتن روى زمين پاك مى‏شود و همچنين است ته عصا و پاى مصنوعى و نعل چهارپايان و چرخ اتومبيل و دوچرخه و مانند اينها.

مسئله 174- اگر بعد از راه رفتن ذرّه‏هاى كوچكى از نجاست كه ديده مى‏شود در كف پا يا ته كفش بماند، بايد آن ذرّه‏ها را هم بر طرف كرد، ولى باقى‌بودن بو و رنگ اشكال ندارد.

مسئله 175- مقدارى از كف پا كه به زمين نمى‏رسد، به‌واسطۀ راه رفتن پاك مى‏شود، ولى توى كفش و كف جوراب به‌واسطۀ راه رفتن پاك نمى‏شود، امّا اگر جوراب به جاى كفش استفاده شود، به‌واسطۀ راه رفتن پاك مى‏شود.

3. آفتاب‏

مسئله 176- آفتاب، زمين و ساختمان و چيزهايى كه مانند درب و پنجره در ساختمان به كار برده شده و همچنين ميخى را كه به ديوار كوبيده‏اند با چند شرط پاك مى‏كند:

اوّل: چيز نجس به طورى تر باشد كه اگر چيز ديگرى به آن برسد تر شود؛ پس اگر خشك باشد، بايد به وسيله‏اى آن را تر كنند تا آفتاب خشك كند.

دوّم: اگر عين نجاست در آن چيز باشد، پيش از تابيدن آفتاب آن را برطرف كنند.

سوّم: چيزى از تابيدن آفتاب جلوگيرى نكند؛ پس اگر آفتاب از پشت پرده يا ابر و مانند اينها بتابد و چيز نجس را خشك كند آن چيز پاك نمى‏شود، ولى اگر ابر به قدرى نازك باشد كه از تابيدن آفتاب جلوگيرى نكند، اشكال ندارد.

صفحه 41

چهارم: آفتاب، به تنهايى چيز نجس را خشك كند؛ پس اگر مثلاً چيز نجس به‌واسطۀ باد و آفتاب خشك شود پاك نمى‏گردد؛ ولى اگر باد به قدرى كم باشد كه نگويند به خشك‌شدن چيز نجس كمك كرده، اشكال ندارد.

پنجم: آفتاب مقدارى از بنا و ساختمان را كه نجاست به آن فرو رفته يك مرتبه خشك كند؛ پس اگر يك مرتبه بر زمين و ساختمان نجس بتابد و روى آن را خشك كند و دفعۀ ديگر زير آن را خشك نمايد؛ فقط روى آن پاك مى‏شود و زير آن نجس مى‏ماند.

مسئله 177- آفتاب حصير نجس كه بافته شده در روى زمين است را پاك مى‏كند و همچنين درخت و گياه و مانند اينها به‌واسطۀ آفتاب پاك مى‏شود.

مسئله 178- اگر آفتاب به زمين نجس بتابد، بعد انسان شك كند كه زمين موقع تابيدن آفتاب تر بوده يا نه، يا ترى آن به‌واسطۀ آفتاب خشك شده يا نه، آن زمين نجس است و همچنين است اگر شك كند كه پيش از تابش آفتاب عين نجاست از آن برطرف شده يا نه، يا شك كند كه چيزى مانع تابش آفتاب بوده يا نه.

4. استحاله‏

مسئله 179- اگر جنس چيز نجس به طورى عوض شود كه به صورت چيز پاكى درآيد پاك مى‏شود و مى‏گويند استحاله شده است؛ مثل آنكه چوب نجس بسوزد و خاكستر گردد، يا سگ در نمك‌زار فرو رود و نمك شود، ولى اگر جنس آن عوض نشود مثل آنكه گندم نجس را آرد كنند يا نان بپزند پاك نمى‏شود.

مسئله 180- كوزۀ گلى و مانند آن، كه از گل نجس ساخته شده، نجس است، ولى اجتناب از زغالى كه از چوبِ نجس درست شده و نظير آن، لازم نيست.

مسئله 181- چيز نجسى كه معلوم نيست استحاله شده يا نه، نجس است.

5. انقلاب‏

مسئله 182- اگر شراب به خودى خود يا به‌واسطۀ ريختن چيزى مثل سركه و نمك در آن، سركه شود، پاك مى‏گردد و اين را انقلاب مى‏نامند.

مسئله 183- شرابى كه از انگور نجس و مانند آن درست كنند، با سركه‌شدن پاك مى‏شود، حتّى اگر نجاستى هم از خارج به شراب برسد، بعد از سركه‌شدن پاك مى‏شود.

صفحه 42

مسئله 184- سركه‏اى كه از انگور و كشمش و خرماى نجس درست كنند، نجس است.

مسئله 185- اگر انگور يا خرما همراه با پوشال باشند و با آنها سركه درست كنند، اشكال ندارد و نيز اگر پيش از آنكه خرما و كشمش و انگور سركه شود خيار و بادمجان و مانند اينها در آن بريزند، اشكال ندارد.

مسئله 186- آب انگورى كه جوش آمده، پيش از آنكه ثلثان شود، يعنى دو قسمت آن كم شود و يك قسمت آن بماند، نجس نيست، ولى خوردن آن حرام است.

مسئله 187- اگر مثلاً در يك خوشۀ غوره مقدارى انگور باشد، چنانچه به آبى كه از آن خوشه گرفته مى‏شود آبغوره ‏بگويند و بجوشد، پاك و خوردن آن‏حلال است.

مسئله 188- چيزى كه معلوم نيست غوره است يا انگور، اگر جوش بيايد، خوردن آن حرام نيست.

مسئله 189- اگر بخواهند در چند ديگ شيره بپزند، جايز است كفگيرى را كه در ديگ جوش آمده زده‏اند در ديگى كه جوش نيامده بزنند.

6 انتقال‏

مسئله 190- اگر خون بدن انسان يا خون حيوانى كه خون جهنده دارد (حيوانى كه وقتى رگ آن را ببرند خون از آن جستن مى‏كند) به بدن حيوانى كه خون جهنده ندارد برود و خون آن حيوان حساب شود، پاك مى‏گردد و اين را انتقال گويند. پس خونى كه زالو از انسان مى‏مكد، چون خون زالو به آن گفته نمى‏شود و مى‏گويند خون انسان است، نجس مى‏باشد.

مسئله 191- اگر كسى پشه‏اى را كه به بدنش نشسته بكشد، خونى كه از پشه بيرون مى‏آيد پاك است.

7- اسلام‏

مسئله 192- اگر كافر به هر لغتى شهادتين بگويد، مسلمان مى‏شود و بعد از مسلمان‌شدن احكام اسلام بر او بار مى‏شود؛ گرچه ندانيم قلباً مسلمان شده يا نه، ولى اگر بدانيم قلباً مسلمان نشده است، مسلمان نيست و احكام اسلام را ندارد و همچنين است هرگاه شهادتين نگويد، ولى قلباً به معناى آن ايمان داشته باشد.

صفحه 43

8- تبعيّت‏

مسئله 193- اگر شراب سركه شود، ظرف آن و پارچه و چيزى هم كه معمولًا روى آن مى‏گذارند پاك مى‏گردد، بلكه اگر موقع جوشيدن سر برود و پشت ظرف به آن آلوده شود، بعد از سركه شدن پشت ظرف هم پاك مى‏شود.

مسئله 194- تخته يا سنگى كه روى آن ميّت را غسل مى‏دهند و پارچه‏اى كه با آن عورت ميّت را مى‏پوشانند و دست كسى كه او را غسل مى‏دهد بعد از تمام‌شدن غسل، پاك مى‏شود.

مسئله 195- اگر لباس و مانند آن را با آب قليل آب بكشند و به اندازۀ معمول فشار دهند تا آبى كه روى آن ريخته‏اند جدا شود، آبى كه در آن مى‏ماند پاك است.

مسئله 196- ظرف نجس را كه با آب قليل آب مى‏كشند، بعد از جداشدن آبى كه براى پاك‌شدن روى آن ريخته‏اند، قطره‏هاى آبى كه در آن مى‏ماند پاك است.

مسئله 197- كافرى كه مسلمان شود، اطفال نابالغ او در احكام اسلام تابع او مى‏باشند و همچنين است اگر جدّ طفل نابالغ يا مادر يا جدّۀ او مسلمان شود، گرچه پدر او كافر باشد و همچنين است طفل كافرى كه به دست مسلمان اسير شود.

9- برطرف‌شدن عين نجاست‏

مسئله 198- اگر بدن حيوان به عين نجس مثل خون يا متنجّس مثل آب نجس آلوده شود، چنانچه آنها برطرف شود، بدن آن حيوان پاك مى‏شود و همچنين است باطن بدن انسان مثل توى دهان و بينى، مثلاً اگر خونى از لاى دندان بيرون آيد و در آب دهان از بين برود، آب‌كشيدن توى دهان لازم نيست و نيز اگر دندان عاريه در دهان نجس شود، آب كشيدن آن لازم نيست.

مسئله 199- اگر غذا لاى دندان مانده باشد و داخل دهان خون بيايد، چه انسان بداند كه خون به غذا رسيده يا نداند، آن غذا پاك است.

مسئله 200- جايى را كه انسان نمى‏داند از ظاهر بدن است يا باطن آن، اگر نجس شود لازم نيست آب بكشد.

مسئله 201- اگر گرد و خاك نجس به لباس و فرش و مانند اينها بنشيند، چنانچه طورى آنها را تكان دهند كه گرد و خاك نجس از آنها بريزد پاك مى‏گردد و اگر چيزى با رطوبت با آنها ملاقات كند، نجس نمى‏شود.

صفحه 44

10- استبراء حيوان نجاست‌خوار

مسئله 202- حيواناتى كه به خوردن نجاست انسان عادت كرده‏اند، نجس مى‏شوند و اگر آنها را استبراء كنند، يعنى تا مدّتى به حيوان غذاى پاك بدهند كه ديگر به آنها نجاست‌خوار نگويند، پاك مى‏گردند.